Murakka, geleneksel Türk İslam sanatlarında kullanılan geleneksel bir kâğıt sertleştirme ve destekleme yöntemidir. Bu teknik, eserlerin uzun ömürlü olmasını sağlamak ve sanatkârın çalışmasını daha dayanıklı hale getirmek için geliştirilmiştir. Bu yazımızda, murakka yapımında kullanılan malzemeler ve bu malzemelerin özellikleri detaylı bir şekilde ele alınmaktadır.

Murakka, hat ve tezhip sanatında yazı veya süslemelerin sabitlenmesi, korunması ve sergilenmesi için kullanılan bir yöntemdir. Geleneksel olarak, çeşitli malzemelerin belirli tekniklerle bir araya getirilmesiyle elde edilen murakka, zamanla sanat eserinin bozulmasını önler ve estetik bir bütünlük sunar.

Murakka Yapımında Kullanılan Malzemeler Murakka hazırlanırken kullanılan malzemeler, eserin uzun ömürlü olması ve sanatsal estetiğini koruması açısından büyük önem taşır. İşte murakka yapımında kullanılan temel malzemeler:

1. Kâğıtlar

• Destekleyici Kâğıtlar: Murakka’nın dayanıklılığını artırmak için kat kat yapıştırılan sertleştirilmiş kâğıtlardır. Bu kâğıtlar genellikle asitsiz olup, uzun ömürlü olması için özel olarak seçilir.

2. Yapıştırıcılar

• Buğday Nişastası (Şiraze Tutkalı): Geleneksel murakka yapımında en çok kullanılan yapıştırıcıdır. Saf ve doğal olduğu için zamanla kâğıdı bozmadan dayanıklılığı artırır.
• Jelatin ve Nişasta Karışımı: Kâğıt yüzeylerini güçlendirmek ve pürüzsüz bir yazım alanı oluşturmak için kullanılır.
• Kıvamlı Arap Zamkı: Mukavemet sağlamak için tercih edilen, su bazlı doğal bir yapıştırıcıdır.

3. Mukavva ve Karton

• Aharlı Mukavva: Murakka’nın sert ve dayanıklı olması için kat kat yapıştırılarak elde edilir. Geleneksel olarak doğal kâğıt ve nişasta kullanılarak üretilir.
• Asitsiz Karton: Modern murakka yapımında kullanılan, zamanla sararma ve bozulma yapmayan malzemedir.

4. Bez ve Kumaşlar

• İpek Bez: Murakka’nın esnek olmasını sağlamak için kullanılan ince kumaştır.
• Pamuklu Bez: Kâğıt katmanlarını güçlendirmek için bazı uygulamalarda tercih edilir.
• Keten Dokuma: Geleneksel murakkalarda tercih edilen, uzun ömürlü ve sağlam bir destek malzemesidir.

5. Aharlama Malzemeleri

• Jelatin ve Nişasta Karışımı: Kâğıdın parlak ve kaygan bir yüzey kazanmasını sağlar.
• Yumurta Akı: Geleneksel aharlama tekniklerinde yüzeyi güçlendirmek için kullanılır.
• Şap ve Mühre: Kâğıdın yüzeyinin daha pürüzsüz ve parlak olması için sürülen doğal minerallerdir.

6. Koruyucu Malzemeler

• Lâka (Vernik): Murakka yüzeyini dış etkenlerden korumak için kullanılan şeffaf bir kaplamadır.
• Asitsiz Arşiv Malzemeleri: Modern muhafaza tekniklerinde kullanılan, eserin zaman içinde zarar görmesini engelleyen koruyucu tabakalardır.

 Murakka Yapım Aşamaları

1. Kâğıt Seçimi ve Hazırlığı: Eserin türüne uygun kâğıt seçilir ve yüzeyi aharlanarak hazırlanır.
2. Katmanların Yapıştırılması: Destekleyici kâğıtlar kat kat nişasta bazlı yapıştırıcılar ile yapıştırılarak sağlam bir yüzey oluşturulur.
3. Mukavva ile Güçlendirme: İstenilen dayanıklılığa ulaşması için mukavva veya özel kartonlarla desteklenir.
4. Düzleme ve Kurutma: Kâğıt katmanlarının düz ve pürüzsüz olması için ağır presler altında kurutulur.
5. Son İşlemler: Bez veya şap gibi koruyucu malzemeler uygulanarak son dokunuşlar yapılır.

Murakka, geleneksel sanat eserlerini koruma ve sergileme açısından kritik bir öneme sahiptir. Kullanılan malzemelerin kaliteli ve uzun ömürlü olması, eserin değerini artırarak gelecek nesillere aktarılmasını sağlar. Geleneksel teknikler ile modern malzemelerin birleşimi, hem estetik hem de dayanıklılık açısından en iyi sonuçları vermektedir.